قدس آنلاین- گروه استانها: قزل آلای خال قرمز گونه منحصر به فردی است که در مسیر جریان آبهای کوهستانی، رودخانه ها و آبگیرها زندگی می کند. هرچند در طول قرنها تلاش شده که این ماهی را در استخرهای پرورش ماهی تولید کنند اما موفقیت جندانی در این زمینه بدست نیامده است، به همین جهت بهترین روش برای تکثی و بدست آوردن این ماهی گرانبها مراقبت از آنها در همان زیستگاه های طبیعی جریان آبهای کوهستانی خودشان است.

قزل آلای خال قرمز در معرض نابودی

رودخانه های استان گیلان به خاطر ویژگی های خاصش از جمله زیستگاههای اصلی قزل آلای خال قرمز است؛ اما عوامل مختلفی دست به دست هم داده و حیات این گونه دریایی را با خطر انقراض روبرو کرده است.

این گونه دریایی نسبت به تغییرات دمایی، مواد غذایی و آلودگی های محیطی آب بسیار حساس اند و مسئولین محلی بارها نسبت به انقراض این ماهی پرطرفدار هشدار داده و خواستار مشارک جوامع محلی مثل اعضای شورا و دهیار، فرهنگیان و معلمین و مردم روستا های محل در حل این معضل و بحران زیست محیط و حفاظت پایدار از محیط زیست شده اند. 

از آنجا که قزل آلای خال قرمز از مهمترین شاخص های زیستی یک منطقه دارای آب و هوای خوب و وجود آن نشانگر سلامتی هر رودخانه ای است، مسئولین محلی از همین رو برنامه تنویر افکار عمومی بومیان منطقه در راستای ممنوعیت صید و حفاظت از این گونه ارزشمند  را در دستور کار خود قرار داده و با برگزاری جشنواره های حفاظت از ماهی در خطر انقراض قزل آلای خال قرمز نسبت به اطلاع رسانی و روشنگری درباره این خطر محیطی تلاش می کنند.

قزل‌آلای خال قرمز در فهرست سرخ اتحادیه بین‌المللی

حضور ماهی قزل‌آلای خال قرمز در یک اکوسیستم نشانه سلامت آن و مهم‌ترین شاخص‌ زیستی و بیولوژیکی یک منطقه است که نسبت به تغییرات محیطی و آلاینده ها بسیار حساس است. رئیس اداره حفاظت محیط زیست تالش با بیان اینکه سرچشمه رودخانه «خشکه ربار» یکی از زیستگاه‌های مطلوب ماهی قزل آلای خال قرمز است، در این باره می گوید:  ماهی قزل‌آلای خال قرمز از گونه‌های حمایت شده کشور بوده که در طبقه‌بندی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی ( I.U.C.N) به عنوان گونه در خطر انقراض در فهرست سرخ ثبت شده است.

صید این آبزی به استناد بند الف ماده ۱۲ قانون شکار و صید و ماده ۶۸۰ قانون مجازات اسلامی جرم محسوب شده  و متخلفین علاوه بر پرداخت جریمه پنج میلیون ریالی به ازای صید هر یک قطعه از این ماهی به سه ماه  تا یک سال حبس  نیز محکوم خواهند شد

 صید غیرمجاز تهدیدی جدی برای قزل آلا

صید بی رویه و غیرمجاز ماهی قزل آلای خال قرمز یکی از دلایلی است که حیات این گونه دریایی را با خطرانقراض روبرو ساخته و آن را در لیست قرمز قرار داده است. قزل آلای خال قرمز که از خانواده آزاد ماهیان و ساکن آب‌های شیرین جهان است که مهاجرت‌شان به واسطه موانع ایجاد شده در مسیر رودخانه‌های منتهی به دریای خزر، گاه دچار وقفه‌های جدی شده و به همین واسطه، گروهی از این ماهیان ساکن دائمی رودخانه‌ها شده و علاوه بر زاد و ولد، مراحل رشد را نیز در این رودخانه‌ها طی می‌کنند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان با اشاره به این‌که به واسطه صید غیرمجاز در بالادست رودخانه‌های استان به شدت مورد تهدید قرار گرفته است، می گوید: صید این آبزی به استناد بند الف ماده ۱۲ قانون شکار و صید و ماده ۶۸۰ قانون مجازات اسلامی جرم محسوب شده  و متخلفین علاوه بر پرداخت جریمه پنج میلیون ریالی به ازای صید هر یک قطعه از این ماهی به سه ماه  تا یک سال حبس  نیز محکوم خواهند شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان همچنین با بیان این‌که متاسفانه این گونه به دلیل شرایط خاص زیستی قابل پرورش نیست و از دست انسان غذا نمی‌گیرد، می افزاید:ماهی قزل آلای خال قرمز نر در دو سالگی و ماده در سن سه سالگی به بلوغ جنسی رسیده و در آبهای خنک و زلال زاد آوری می‌کند.

لزوم حفظ و حراست از قزل آلا در زیستگاه های طبیعی

قزل‌آلای خال قرمز به خاطر شرایط ژنتیک و ویژگی ذاتی خود غذا از دست انسان نمی‌خورند و به دلیل وحشی و شکارچی بودن پرورش و تولید آن به روش مصنوعی مناسب نیست. کارشناسان شیلات و محیط‌ زیست مدتهاست در مورد خطر انقراض حیات این ماهی با ارزش اعلام خطر کرده  و اعلام داشته اند که آلودگی‌ها، کودهای شیمیایی، سموم شیمیایی، مصرف شوینده‌ها که پس از نفوذ به آب‌های زیرزمینی از راه‌چشمه‌ساران خارج می‌شود، باران‌های اسیدی، همه و دست به دست هم داد ه اند تا نسل این ماهی بومی دچار روند رو به انقراض شود.

یکی از این کارشناسان با اشاره به اینکه ماهی‌های قزل‌آلا خال قرمز بسیار دیر رشدند، بیان می کند: این ماهی از حیوانات کوچک آبزی و حشراتی که به آب سقوط می‌کنند، تغذیه می‌کند و در مواردی که غذایی پیدا نکنند، ماهی‌های بزرگ‌تر، ماهی‌های کوچک‌تر را می‌خورند و این جزو طبیعت آنها است. از این رو تکثیر، پرورش و رهاسازی ماهی قزل‌آلای خال قرمز برای جلوگیری از انقراض آن بسیار حائز اهمیت است و از آنجایی که زیستگاه این ماهی‌ در مناطق کوهستانی و جنگلی است با تکثیر و حفظ و حراست از آن علاوه بر معکوس کردن انقراض آن، می‌توان در حوزه گردشگری طبیعت نیز از آن بهره گرفت .